METODA CURIE TREŚCI EDUKACYJNE

Luminescencja i radioaktywność

Próbka zawierająca uran lub rad może być luminescencyjna – to znaczy, że może spontanicznie emitować słabe światło, często niebiesko-zielone.

Naczynie zawierające rad, sfotografowane w ciemności w 1922 roku.
Naczynie zawierające rad, sfotografowane w ciemności w 1922 roku.
Musée Curie (collection ACJC).

Marie Curie napisała w biografii Piotra Curie w 1924 roku: Szczególną radość sprawiało nam, że wszystkie nasze przetwory – skupiające się wokoło Radu – dają samorzutne światło. Piotr Curie, przyznawał, że ta nieoczekiwana właściwość daje mu wielkie zadowolenie – większe niż gdyby były jaknajpiękniej zabarwione… […] Zdarzało nam się także odwiedzać nasze Królestwo wieczorem. Cenne produkty, dla których nie mieliśmy lepszego schronienia, porozstawiane były na półkach i stołach – ze wszystkich stron witały nas blade rozproszone światełka, jakby zawisłe w ciemnościach… Były one dla nas zawsze nowem źródłem wzruszenia i zachwytu…1

Dzisiaj, naukowcy wykazali, że blask ten jest wynikiem zjawiska fizycznego znanego jako „efekt Czerenkowa”, które jest również odpowiedzialne, na przykład, za niebieską poświatę w basenach reaktorów jądrowych.

Zegarek Biltmore z kopertą: wskazówki i cyfry pokryte zostały farbą fosforyzującą radem. Fot.
Zegarek Biltmore z kopertą: wskazówki i cyfry pokryte zostały farbą fosforyzującą radem. Fot.
Uriel Chantraine, Musée Curie.
Reklama zegarka Omega.
Musée Curie (collections Imprimés).

Ponadto próbka zawierająca uran, rad lub inną substancję radioaktywną może emitować słabe kolorowe światło, często niebiesko-zielone, w wyniku fosforescencji. Ogólnie rzecz biorąc, to nie sama substancja radioaktywna jest fosforescencyjna, ale inne substancje obecne w próbce. Te fosforyzujące substancje zwykle emitują światło po wzbudzeniu przez promienie słoneczne. Rad lub jakikolwiek inny pierwiastek promieniotwórczy obecny w próbce działa jak niemal niewyczerpane źródło energii, zastępując promienie słoneczne i umożliwiając ciągłe i spontaniczne świecenie próbki. Rad był dodawany do farb fosforyzujących aż do 1963 roku, aby na przykład świeciły wskazówki i tarcze zegarów lub niektóre części paneli w elementach samolotów.

 

1Więcej o historii radioaktywności w książce: T. Pospieszny, Nowa Alchemia czyli historia radioaktywności, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2024.

case 06
article25