W XIX wieku uran był już dobrze znanym i drogim pierwiastkiem chemicznym. Pochodził głównie z kopalni w Jachymowie w Czechach, zarządzanych przez rząd austriacki. W tym czasie, przed odkryciem radioaktywności, uran był wykorzystywany w przemyśle, na przykład jako żółty barwnik do skóry lub do nadawania zielono-niebieskiego odcienia słynnym czeskim kryształom.
Rad powstaje naturalnie na Ziemi w wyniku rozpadu uranu. Dlatego występuje w bardzo małych ilościach w złożach uranowych. Aby wyizolować znaczące ilości radu, tony rudy uranu muszą zostać poddane obróbce chemicznej. Dlatego Maria Curie napisała:
Praca nasza mogła postępować dalej już tylko przy pomocy fabrycznych sposobów przetwarzania materji pierwotnej. Ta sprawa została załatwiona dzięki dobrowolnym zasiłkom i pomocy zzewnątrz. Już w roku 1899 udało nam się zorganizować pierwszą próbę przetwarzania fabrycznego, w prowizorycznej instalacji, dzięki poparciu ze strony Centralnego Towarzystwa Wytworów Chemicznych, z którem Piotr Curie był w stosunkach. Wyrabiało ono bowiem wagi jego pomysłu. Szczegóły techniczne opracował w sposób bardzo pomysłowy A.[ndré] Debierne, rezultaty mieliśmy dobre, chociaż trzeba było wyszkolić personel do tych robót chemicznych wymagających specjalnej uwagi i ostrożności…
[...] W ten sposób z posiadanego materjału wytworzyliśmy stopniowo pewną ilość radu, który nam był nieustannie potrzebny do badań. Radjonośny bar został wydzielony w fabryce, a w laboratorjum zajmowałam się jego oczyszczeniem i frakcjonowaną krystalizacją1.
Od 1904 roku przemysłowe wydobycie radu we Francji zmieniło skalę. Małżonkowie Curie współpracowali z chemikiem przemysłowym Émile’em Armet-de-Lisle’em, który założył fabrykę radu „Sels” w Nogent-sur-Marne pod Paryżem. W ciągu XX wieku pojawiły się liczne przemysłowe i medyczne zastosowania radu, a sam rad stał się jednym z najdroższych pierwiastków chemicznych na świecie: w latach dwudziestych XX wieku gram soli radowej kosztował około 100 000 dolarów.
Więcej o historii radioaktywności w książce: T. Pospieszny, Nowa Alchemia czyli historia radioaktywności, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2024.
1Marja Skłodowska-Curie, O swojem życiu o pracach. Piotr Curie, pod redakcją naukową T. Pospiesznego i E. Wajs-Baryły, Wydawnictwo Sophia & Polskie Towarzystwo Chemiczne, Warszawa 2024, s. 271–275.
